Connect&Learn :
Stabiliteit en ondergrond

Infosessie

Alles over Ondergrond en Stabiliteit van Bouwkranen :
inzichten en best practices

Stabiliteit is een cruciaal aspect in de bouwsector, vooral bij het plaatsen en gebruiken van bouwkranen. Een goed begrip van de ondergrond, wettelijke richtlijnen en technische vereisten helpt risico’s te beperken en veiligheid te garanderen.

We brengen u de kernpunten uit onze infosessie Connect & Learn over ondergrond en stabiliteit.

Verschil tussen Snelmontagekranen en Torenkranen

Snelmontage bouwkraan

Snelmontagekranen (SMK) zijn zelfmontagekranen die door een eigen hydraulisch of mechanisch montagesysteem zonder extra hijskranen worden opgebouwd. Deze kranen zijn transportvriendelijk en kunnen snel worden gemonteerd met minimale handelingen. Ze nemen weinig grondoppervlakte in, zijn onderhoudsvriendelijk en energiezuinig, aangezien ze op 220V kunnen werken. Echter, ze hebben beperkte hijscapaciteiten, een beperkte gieklengte en haakhoogte en vereisen een hogere initiële investering.

Torenkraan

Torenkranen (TK) worden opgebouwd met behulp van een mobiele kraan en hebben een modulair systeem. Hierdoor zijn hoge hijscapaciteiten mogelijk en zijn de gieklengtes en haakhoogtes onbeperkt. Bovendien kunnen ze in een liftschacht geplaatst worden en hebben ze een interessante investeringskost. Toch zijn ze minder transportvriendelijk, vereisen ze een complexere montage met extra handelingen en neemt de montage op chassis extra ruimte in beslag. Bovendien hebben ze een hoger energieverbruik indien er geen frequentiesturing aanwezig is.

beeld bovenaan door freepik.com

Met deze vernieuwde regelgeving, gedegen praktische invulling en een sterke focus op opleiding en continue evaluatie, streeft de sector ernaar om de stabiliteit en veiligheid van bouwkranen verder te verbeteren. Deze ontwikkelingen zorgen niet alleen voor een veiliger werkveld, maar bieden ook kansen voor innovatie en optimalisatie in de bouwindustrie.

Toekomstvisie

De wetgever richt zich op verdere verbetering van de veiligheidsnormen:

Uitbreiding van de nota
De huidige nota wordt uitgebreid om ook snelmontagekranen te omvatten. Werkbesprekingen tussen de FOD en de EDTC’s zijn al opgestart.

Planning
De eerste conceptnota wordt verwacht rond januari 2025, met een definitieve versie tegen het einde van 2025. Ook andere belanghebbenden, zoals Bouwunie en Embuild, worden hierbij betrokken om een breed gedragen veiligheidskader te ontwikkelen.

Ten slotte dient er veel aandacht besteed te worden aan vakopleidingen en de noodzaak van kennisoverdracht. In de sector worden specifieke opleidingen aangeboden op het gebied van bouwkraanbediening en rigging, waarin zowel theoretische kennis als praktische vaardigheden aan bod komen. Deze trainingen richten zich met name op de werfvoorbereiding, zodat alle betrokkenen op de hoogte zijn van de best practices en de nieuwste veiligheidsvoorschriften. Door actief vragen te stellen en kennis uit te wisselen, kan men de veiligheid op de werf voortdurend optimaliseren.

Vakopleidingen en Kennisoverdracht

Een ander belangrijk aspect is het winddocument. In België is het grondgebied statisch opgedeeld in diverse windzones, die elk hun eigen kenmerken hebben. Het winddocument verdeelt de omgevingsomstandigheden in vier categorieën. De eerste categorie omvat zowel open zee als open land, terwijl de tweede categorie betrekking heeft op landbouwgebieden met lichte bebouwing. De derde categorie geldt voor voorsteden en industriële zones, en de vierde categorie betreft stadscentra en gebieden met hoogbouw. Naast deze algemene windcategorieën speelt ook de directe omgeving rondom de kraan een belangrijke rol, waarbij de afstanden tot gebouwen en het potentiële overdraaieffect als cruciale parameters worden beschouwd in de risicoanalyse.

Winddocument en Risicoanalyse

Verantwoordelijkheden

De professionele montage is een gedeelde verantwoordelijkheid tussen de uitvoerders en de ingenieurs. Hoewel de positie van de kraan nauwkeurig moet worden vastgelegd, blijft de verantwoordelijkheid voor de staat van de ondergrond bij de aannemer.

Het belang van een strikte werkethiek en de verantwoordelijkheden tijdens de montage van de kraan dient zeker benadrukt te worden. Het opstellen van een montagefiche is hierbij een essentieel onderdeel.

Dit document bevat alle relevante gegevens over de bouwkraan, zoals de specificaties en samenstelling van de kraan, de geïnstalleerde opties en de omgevingsfactoren. Het dient als een leidraad voor zowel de montage als de daaropvolgende keuring. De verantwoordelijkheid voor een professionele montage wordt gedeeld tussen de uitvoerende teams en de betrokken ingenieurs.

Werkethiek en Montageverantwoordelijkheden

Verantwoordelijkheid

Het is de taak van de aannemer om bij afwijkingen de ingenieur te raadplegen voor een aanvullende evaluatie. De studie van de fundering omvat daarbij niet alleen berekeningen, maar ook een rekenkundige en praktische invulling, zoals het opstellen van een wapennota en borderel.

Voor een veilige installatie van torenkranen is het van cruciaal belang dat er een gedetailleerde studie van de fundering wordt uitgevoerd. Hierbij worden onder andere het algemene werfplan, eventuele terreinsneden, sonderingsverslagen en de grondbelastingsparameters in beschouwing genomen. De grondbelastingsparameters omvatten onder meer de maximale druklast in kilogram per vierkante centimeter en de puntbelasting, zowel in statische als dynamische situaties. In gevallen waarin de werkelijke ondergrond afwijkt van de gegevens in het sonderingsverslag, is het van essentieel belang dat de aannemer de ingenieur informeert zodat deze een evaluatie ter plaatse kan uitvoeren. Daarnaast kunnen verschillen in de samenstelling van de ondergrond – zoals boomsklei, zand, zandleem, leem of steenige bodems – leiden tot specifieke aanbevelingen. Lokale vereisten, zoals de druklastlimieten van 0,5 kg/cm² in Antwerpen en 2,0 kg/cm² in Brussel, dienen eveneens in de analyse te worden meegenomen.

Stabiliteitseisen en Fundering

Op de werf is bij iedere wederopstelling van een kraan een strikt protocol van toepassing. Er wordt een standaard opstellingsfiche gebruikt waarin diverse attesten, keuringen en technische specificaties worden opgenomen, zoals de keuring van de elektrische voeding en een beoordeling van de stabiliteit van de ondergrond.

Recent is een nieuwe verplichting toegevoegd: de windevaluatie. Deze evaluatie bepaalt of een uitgebreide windstudie noodzakelijk is en moet voor elke wederopstelling uitgevoerd worden, waarbij de resultaten tijdens controles door de EDTC door de FOD WASO worden opgevraagd. Deze procedure helpt om eventuele veranderingen in de omgevingsomstandigheden tijdig te detecteren en draagt bij aan de algehele veiligheid op de werf.

Praktische Invulling op de Werf

De wetgeving en historische incidenten die hebben geleid tot de huidige veiligheidsvoorschriften. Diverse incidenten, waaronder een ernstig ongeval in 2017 te Nieuwpoort, hebben de aandacht op de stabiliteit van torenkranen vergroot. Deze gebeurtenissen leidden ertoe dat de FOD WASO onder aanzienlijke politieke druk kwam te staan en samen met de EDTC (Europese Dienst voor Technische Controle) concrete voorstellen ging ontwikkelen. Het resultaat hiervan was een definitieve nota, gedateerd 06 februari 2021, die sinds 1 maart 2021 van kracht is. Deze nota is niet langer beperkt tot een louter technische keuring van de kraan, maar omvat nu ook een evaluatie van de werkomgeving, waarbij rekening wordt gehouden met factoren zoals de staat van de ondergrond, nabijgelegen obstakels, andere aanwezige kranen en de invloed van windeffecten.